به گزارش ضاحب نیوز به نقل از کاشان اول، دکتر حسینعلی رفیعی پور رئیس پژوهشکده‌ی اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان است. وی دارای دکترای بیوفیزیک و عضو هیئت علمی بیوتکنولوژی دانشگاه کاشان می‌باشد.
حسینعلی رفیعی‌پور در گفتگویی اختصاصی، اهداف تاسیس این پژوهشکده و جایگاه آن را در کشور تشریح نموده و از وضعیت صنعت اسانس کشور گفت.
اهمیت این موضوع موقعی برای ما روشن می‌شود که در نظر بگیریم، شهرستان کاشان، به ویژه شهر قمصر که به عنوان پایتخت گل و گلاب شهرت دارد، تا چه اندازه به معیارهای جهانی نزدیک است؟
پژوهشکده‌ی اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان در کشور نمونه ندارد
– کاشان اول: پژوهشکده اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کند؟
– پژوهشکده از سال ۸۶ فعالیت خود را آغاز کرده، و اولویت اصلی آن در راستای اسانس است. با توجه به موقعیت کاشان که به عنوان پایتخت گل و گلاب در کشور مطرح است و شهرت شهر قمصر از دیرباز در این زمینه، مسئولین آن موقع موفق شدند تا این پژوهشکده را در شهر قمصر کاشان احداث کنند.
پژوهشکده‌ی اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان، تنها پژوهشکده در سطح کشور است که با این عنوان مشغول به کار است. البته مراکزی هستند که در زمینه‌ی اسانس، عرقیات و گیاهان دارویی فعال‌اند. شاید اکثر دانشکده‌های داروسازی در این زمینه کار می‌کنند که منعی ندارد، یا مثلاً موسسه‌ی جنگل‌ها و مراتع یا مثلاً پژوهشکده‌ی گیاهان دارویی در دانشگاه شهید بهشتی (ره)، یا مثلاً پژوهشکده‌ی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی در کرج از جمله مراکزی هستند که در این عرصه فعالیت دارند. ولی تنها پژوهشکده‌ای که در زمینه‌ی اسانس با این اسم یونیک فعال است، پژوهشکده‌ی اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان است که در شهر قمصر مستقر است.
ماموریت این پژوهشکده، تغییر نگرش تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نسبت به اسانس است، و راهکارهایی که اندیشیده می‌شود تا کیفیت اسانس تولیدی بالا رود و بتوانند محصولات نوین را تولید کنند. همچنین در کنار حفظ کارگاه‌های سنتی، بتواند سیستم صنعتی را هم رشد دهد.
افغانستان در صنعت اسانس از ما جلوتر است!
– کاشان اول: وضعیت صنعت اسانس در کشور ما چگونه است؟
– در کشور ما بیشترین میزان تولیدی، به گلاب اختصاص داشته و سهم کمی به اسانس تعلق می‌گیرد. در حالی که در کشورهای منطقه، کشور ترکیه که خیلی دیرتر از ما شروع کرده اما از ما در این صنعت، جلوتر است. حتی جالب‌تر اینکه کشور افغانستان دارای صنعت اسانس است و طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ توانسته است خود را به این جایگاه برساند و از ما در این صنعت جلو بیفتد. اما کدامیک از کشورهای منطقه قدمت ما را در این عرصه دارند؟ مسلم است که قدمت ایران، به ویژه در بخش گل و گلاب طولانی‌تر است اما در عرصه‌ی صنعتی‌سازی تولیدات ما ضعیف عمل کرده‌ایم.
در عرصه‌ی اسانس، در کشورمان جسته و گریخته کارهایی انجام می‌شود و بعضی کارخانجات ورود کرده و دستگاه‌هایی را از خارج آورده‌اند، اما فعالیت‌شان چشمگیر نبوده و علاوه بر آن تولیدات آنها در واقع عطر آن گیاه است و نمی‌توان آن را اسانس نامید.
چرا که در فرآیند عصاره‌گیری از گل و گیاه، پس از جوشاندن و فرآیند تقطیر در مرحله‌ی اول عرق آن گل گرفته می‌شود، پس از آن اگر مدتی ظرف حاوی عرق را به حالت ثابت بگذاریم، خواهیم دید که مایعی روغنی روی آن جمع می‌شود که به آن عطر گویند و اگر آن عطر مجدداً طی فرآیندی خالص‌تر شود، اسانس آن گیاه به دست خواهد آمد.
از طرفی خوراک تولید اسانس نیز بالاست. شما اگر بخواهید یک مرحله گلابگیری انجام بدهید ۳۰ کیلو گل کافی است اما برای تولید اسانس به وسیله‌ی یک دستگاه مناسب حداقل ۵۰۰ کیلو گل احتیاج است. به عبارتی ۳ تا ۴ تن گل می‌تواند یک کیلو اسانس به شما بدهد.
هم‌اکنون چند دستگاه اسانس‌گیری در کاشان وجود دارد. یکی از آنها در ایران گلاب است و دستگاهی را متخصصین خود ما در پژوهشکده طراحی کرده و ساخته‌اند که البته باید بهینه‌سازی شود و دستگاه پیشرفته‌ای را از ترکیه وارد کرده‌اند که در کامو مستقر است.
– کاشان اول: با این حال فکر نمی‌کنم، تولیدکنندگان تمایلی به تولید اسانس داشته باشند؟
– شما نگاه کنید یک تولید کننده در طول یک سال مثلاً یک تن گل را گلابگیری کرده و آن را می‌تواند با سود خوبی در بازار بفروشد. گلاب به راحتی حتی در یک لبنیاتی به فروش می‌رسد. اما در رابطه با اسانس اینطور نیست، چرا که حدود ۳ تا ۴ تن گل نیاز است تا حدود یک کیلو اسانس تولید شود، حال این نیم کیلو یا یک کیلو اسانس را به چه کسی بفروشد؟ و از طرفی چون این اسانس در ایران برگه‌ی آنالیز و شناسنامه‌ی مشخصی ندارد، در بازارهای جهانی فروش خوبی نخواهد داشت.
در ایران، تکنولوژی تولید اسانس تقلبی و شیمیایی نسبت به اسانس طبیعی، پیشرفته‌تر است!
– کاشان اول: آیا خواص گل و گیاه در اسانس حفظ می‌شود؟
– ترکیبات موثره‌ی موجود در گل و گیاه، در اسانس طبیعی موجود است، حتی مزیت اسانس این است که می‌تواند خیلی از ترکیبات مضر را نداشته باشد. اما آن چه در نظر عوام است، این است که به محض شنیدن اسانس، این مطلب به ذهنشان خطور می‌کند که فلان محصول، اسانسی است و مضر است، اما این اسانس‌های شیمیایی است که واقعاً مضر هستند. در حالی که اسانس‌های طبیعی اینگونه نیستند.
یکی از کارهایی که ما در پژوهشکده انجام می‌دهیم، شناسایی همین اسانس‌های شیمیایی و تقلبی است که متأسفانه تکنولوژی آن نسبت به تولید اسانس طبیعی در کشور ما، بسیار جلوتر است و تشخیص آنها کار بسیار سختی است.
ما در این زمینه با سازمان استاندارد همکاری داریم اما اگر بخواهیم کار موثری صورت گرفته و جلوی این تقلب‌ها گرفته شود، باید مراجع قضایی در این عرصه حضوری جدی داشته باشند.
